Sprawy rodzinne

Jakie są skutki biernej postawy pozwanego w sprawie sądowej? Wyrok zaoczny w postępowaniu cywilnym.

Niekiedy, osoba dochodząca swoich praw przed sądem, spotyka się z całkowitą ignorancją ze strony pozwanego (drugiej strony postępowania), który nie stawia się na rozprawę/posiedzenie bądź przyjmuje bierną postawę, nie zajmując stanowiska w sprawie. Sytuacje takie nie stanowią jednak przeszkody w rozstrzygnięciu sprawy, a zatem wydaniu wyroku. Dojdzie bowiem wówczas, przy spełnieniu wskazanych przez ustawodawcę przesłanek, do wydania tzw. wyroku zaocznego.

Kiedy wyrok zaoczny zostanie wydany, a zatem jakie są przesłanki do jego wydania przez sąd? Wyrok zaoczny wydawany jest wtedy, kiedy pozwany zachowuje się biernie, to znaczy kiedy nie broni się przed zarzutami strony powodowej. Zatem wyrok zaoczny stanowi swoistą „karę” za niepodejmowanie obrony. Postępowanie cywilne jest bowiem tak skonstruowane, aby dwie równorzędne strony toczyły spór, który później rozstrzygnie bezstronny sąd.

Przesłanki wydania wyroku zaocznego.

Po pierwsze, zgodnie z przepisami, do wydania wyroku zaocznego dojdzie w sytuacji niestawienia się pozwanego na rozprawie. Konieczne jest jednak prawidłowe zawiadomienie go o miejscu i  terminie posiedzenia, aby umożliwić mu udział w postępowaniu. Informacji o tym dostarcza nam zwrotne potwierdzenie odbioru przesyłki. Co istotne, brak potwierdzenia lub stwierdzenie nieprawidłowości w doręczeniu, zmusza sąd do odroczenia rozprawy na kolejny termin (chyba że otrzyma dowód doręczenia w ciągu 2 tygodni).

Drugą z sytuacji, w której dojdzie do wydania wyroku zaocznego, jest bierna postawa pozwanego podczas rozprawy pomimo jego stawiennictwa. Chodzi zatem o sytuacje, gdy pozwany merytorycznie nie ustosunkuje się do żądań strony przeciwnej, podnoszonych okoliczności, zgłoszonych wniosków dowodowych itp. Co istotne, nie są traktowane jako wzięcie udziału w sprawie czynności przygotowawcze jak np. złożenie pełnomocnictwa bądź wniosku o udzielanie terminu do złożenia odpowiedzi na pozew.

Tym samym, jeżeli pozwany zażądał przeprowadzenia rozprawy pod swoją nieobecność albo jeżeli zajął stanowisko w sprawie ustnie lub na piśmie, wyrok zaoczny nie będzie wydany.

W sytuacji bierności pozwanego, sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda co do okoliczności faktycznych mających znaczenie w sprawie. Twierdzenia te korzystają wówczas z domniemania prawdziwości i co do zasady sąd nie musi przeprowadzać postępowania dowodowego. Istnieją jednak w tym względzie wyjątki, w pewnego rodzaju sprawach np. w sprawach o rozwód oraz gdy twierdzenia budzą uzasadnione wątpliwości lub zmierzają do obejścia prawa. Co równie istotne, wyroki zaoczne nie są wydawane w tzw. postępowaniach nieprocesowych np. w sprawach o uregulowanie władzy rodzicielskiej, zniesienie współwłasności itp. Warto pamiętać, że wyroki zaoczne są natychmiast wykonalne.

Czy w razie zaistnienia którejś ze wskazanych przesłanek, trzeba złożyć wniosek o wydanie wyroku zaocznego? Nie, wydanie wyroku zaocznego nie jest uwarunkowane od złożenia wniosku w tym zakresie. Gdy wystąpią w sprawie przesłanki do jego wydania, sąd wyda wyrok zaoczny tzw. „z urzędu“ – bez naszych dodatkowych żądań.

Co zatem może zrobić pozwany wobec którego zapadł wyrok zaoczny?

Wyrok zaoczny jest doręczany obu stronom z pouczeniem o przysługujących im środkach zaskarżenia. Pozwany może zatem złożyć sprzeciw w ciągu 2 tygodni od dnia doręczenia mu wyroku. Po jego złożeniu sąd wyznacza termin rozprawy, a sprawa zostaje rozpoznana ponownie. W przypadku niezłożenia sprzeciwu wyrok staje się prawomocny. W sprzeciwie pozwany powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, twierdzenia i dowody, a także złożyć wniosek o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności nadany wyrokowi zaocznemu.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd może m.in. utrzymać w mocy wyrok zaoczny albo go uchylić i odmiennie rozstrzygnąć co do żądań pozwu.

Koszty postępowania zaocznego oraz postępowania zainicjowanego sprzeciwem ponosi pozwany. Jest to rodzaj sankcji za bierność pozwanego. Może on jednak uchylić się od ponoszenia kosztów, jeżeli jego niestawiennictwo na rozprawie było niezawinione albo jeżeli nie dołączono do akt jego wyjaśnień. Wyrok zaoczny może być wydany tylko w postępowaniu w I instancji.

Masz Pytania?

Skontaktuj się