W trakcie trwania postępowania likwidacyjnego szkoda może zostać rozliczona jako szkoda całkowita lub jako szkoda częściowa.
Jak rozumieć szkodę częściową oraz całkowitą? Szkoda częściowa ma miejsce wówczas, gdy uszkodzony samochód nadaje się do naprawy, co oznacza, że wysokość kosztów naprawy nie przekracza wartości pojazdu przed powstaniem szkody. Przy szkodzie częściowej wysokość wypłaconego odszkodowania jest tożsama z wysokością kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu. Wartość należnego poszkodowanemu odszkodowania powinna być oszacowana w taki sposób, aby umożliwić mu przywrócenie pojazdu do stanu, w jakim znajdował się przed zdarzeniem powodującym szkodę. Koszty te ustalane są na podstawie sporządzonego kosztorysu naprawy lub zostają rozliczone po dokonaniu naprawy na podstawie przedstawionych faktur. Z kolei, o szkodzie całkowitej mówimy wtedy, gdy naprawa uszkodzonego pojazdu jest ekonomicznie nieuzasadniona, co oznacza, że pojazd został uszkodzony w takim zakresie, iż wartość przewidywanych kosztów naprawy przekracza wartość pojazdu przed powstaniem szkody. W przypadku rozliczenia szkody jako całkowitej – odszkodowanie w ramach ubezpieczenia OC jest równe rzeczywistej stracie, jaką poniósł poszkodowany, tzn. ustalane jest jako różnica wartości pojazdu bezpośrednio przed powstaniem szkody i wartości pozostałości uszkodzonego pojazdu po powstaniu szkody.
Przykład: Samochód był warty 10.000 zł, a jego naprawa po wypadku kosztowałaby 12.000 zł, dlatego szkoda została rozliczona jako całkowita. Po wypadku pozostał wrak pojazdu którego wartość wynosi 2.000 zł. Wysokość szkody poniesionej przez poszkodowanego wynosi zatem 8.000 zł: 10.000 zł – 2.000 zł = 8.000 zł – kwota ta stanowi zatem wartość należnego poszkodowanemu odszkodowania.
Tak więc, ustalenie czy dana szkoda ma charakter całkowity, czy częściowy ma zasadnicze znaczenie dla wysokości należnego poszkodowanemu odszkodowania.
Podkreślić należy, że zgodnie z obowiązującymi przepisami szkoda całkowita w pojeździe występuje tylko wtedy, gdy wysokość kosztów naprawy przekracza 100 % wartości samochodu przed powstaniem szkody. Praktyka Towarzystw Ubezpieczeniowych w tym zakresie nie jest jednak jednolita. Często bowiem zdarza się, że Ubezpieczyciel w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia określa, że szkoda całkowita występuje wtedy, gdy wartość przewidywanych kosztów naprawy przekracza np. 70 % wartości pojazdu przed powstaniem szkody. Warto jednak pamiętać o tym, że praktyki takie są niezgodne z prawem.
Zdarza się, że klasyfikacja szkody jako całkowitej bądź częściowej bywa niezasadnie przyjęta. Przykładowo, jeżeli dla Ubezpieczyciela korzystniejszą opcją jest rozliczenie szkody jako całkowitej, to do wyliczenia przewidywanych kosztów naprawy przykładowo stosuje ceny oryginalnych części, mimo iż uszkodzony pojazd jest np. pojazdem 10-letnim, co w konsekwencji znacznie zawyża stawki za roboczogodzinę. Do tego każdy zarysowany element może zostać zakwalifikowany do wymiany, a nie do naprawy, czego konsekwencją jest zawyżenie kosztów naprawy. W przypadku starszych samochodów może to prowadzić do uznania, że naprawa jest ekonomicznie nieuzasadniona. W przypadku natomiast, gdy szkoda nie nadaje się do rozliczenia jako całkowita, ubezpieczyciel do wyliczenia kosztów naprawy, a tym samym należnego poszkodowanemu odszkodowania, może stosować ceny tańszych części zamiennych mimo, iż zniszczone zostały części oryginalne z logo producenta, a także zaniżone stawki za roboczogodzinę.
Jak już wcześniej zostało wspomnienie, w przypadku rozliczenia szkody jako całkowitej, Towarzystwa Ubezpieczeniowe wypłacają sumę odpowiadającą wartości pojazdu przed powstaniem szkody, pomniejszoną o wartość wraku. Warto w tym zakresie dokonać sprawdzenia ustalonej przez ubezpieczyciela wartości samochodu przed powstaniem szkody i oszacowanej wartości wraku – aby uzyskane odszkodowanie pozwalało na zakup samochodu takiej samej wartości, co pojazd uszkodzony i aby szkoda została naprawiona. Co prawda, żaden przepis prawa nie nakłada na ubezpieczyciela obowiązku pomocy poszkodowanemu przy zbyciu pozostałości pojazdu, jednak w sytuacji, gdy poszkodowany, mimo dołożenia należytej staranności, nie może znaleźć nabywcy, który odkupi od niego wrak za cenę, którą wskazał Zakład Ubezpieczeń, powinien zgłosić to ubezpieczycielowi i zawnioskować, aby wskazał miejsce gdzie za tę cenę sprzeda pozostałości. W przypadku, gdy Towarzystwo Ubezpieczeń nie wskaże takiego podmiotu, możemy żądać obniżenia wartości pozostałości i wypłaty różnicy.
Warto pamiętać, że decyzja Zakładu Ubezpieczeń nie jest ostateczna, a poszkodowany nie musi zgadzać się z jej treścią, jeżeli ma wątpliwości co do rzetelności przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości pierwszym krokiem jaki możemy podjąć, jest złożenie odwołania od decyzji ubezpieczyciela.
