Osoba, która jest uprawniona do alimentów, czy to dziecko, czy małżonek względem drugiego, musi pamiętać, że roszczenie alimentacyjne ulega przedawnieniu.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, na czym polega przedawnienie. Otóż, jest to zagadnienie związane z upływem czasu. Przedawnienie rozpoczyna swój bieg od momentu wymagalności roszczenia, czyli od chwili kiedy możliwe jest dochodzenie spełnienia roszczenia. Po upływie terminu przedawnienia roszczenia osoba, która jest zobowiązana do jego spełnienia, może skutecznie uchylić się od uczynienia temu zadość. Przedawnienie nie powoduje zatem wygaśnięcia roszczenia, gdyż pomimo upływu terminu przedawnienia można dalej dochodzić swoich praw. Dłużnik jednak nie ma już obowiązku spełnienia świadczenia. Pamiętajmy, że przedawnienia sąd nie bada i nie uwzględnia z urzędu (z wyjątkiem spraw z zakresu prawa pracy), tylko na zarzut. Chcąc zatem obronić się przed obowiązkiem zasądzenia roszczenia, które uległo przedawnieniu, należy wskazać, że jest ono przedawnione.

Wracając do terminów przedawnienia wskazać należy, że zgodnie z przepisami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem trzech lat. Tym samym, można wystąpić do sądu o tzw. zaległe alimenty za okres trzech lat wstecz – przed wniesieniem pozwu. Należy jednak pamiętać o kilku ważnych kwestiach. Ustanowienie trzyletniego terminu przedawnienia roszczeń alimentacyjnych nie oznacza, iż każda osoba dochodząca alimentów będzie mogła wystąpić z roszczeniem o zasądzenie alimentów za cały ten okres tj. za okres trzech lat przed wniesieniem pozwu. Można bowiem domagać się zasądzenia alimentów zaległych w takim zakresie, w jakim mają one służyć zaspokojeniu bieżących potrzeb osoby ich dochodzącej spłacie zobowiązań zaciągniętych na ich zaspokojenie. Wynika to z zasady, że alimenty służą zaspakajaniu bieżących potrzeb, a zatem obowiązek alimentacyjny wygasa w zakresie już zaspokojonych potrzeb uprawnionego. Dochodząc alimentów za okres przed wniesieniem pozwu o ich zasądzenie należy tym samym wykazać, że istnieją dotychczas niezaspokojone potrzeby, wskazać je oraz wysokość kwoty potrzebnej dla ich zaspokojenia. Przykładem może być: leczenie zębów dziecka, zakup aparatu ortodontycznego, zaległe czesne, pożyczka zaciągnięta na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb itp.

Gdy roszczenie alimentacyjne jest stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu, czy też zawartą ugodą, to przedawnia się z upływem dziesięciu lat w przypadku alimentów za okres przed wydaniem wyroku, a z upływem trzech lat za alimenty należne po wydaniu wyroku.

Świadczenia alimentacyjne co do zasady płatne są w odstępach miesięcznych. W związku z tym okres przedawnienia za każdy miesiąc biegnie osobno. Tym samym każda z rat alimentacyjnych przedawnia się w innym terminie.

Przed ustaleniem, czy doszło do przedawnienia roszczenia alimentacyjnego –  z uwagi na upływ czasu, należy sprawdzić, czy w międzyczasie nie doszło do zawieszenia (po ustaniu przeszkody przedawnienie biegnie dalej) lub przerwania biegu przedawnienia (po przerwie biegnie termin na nowo).

Jeśli chodzi o zawieszenie biegu przedawnienia roszczeń alimentacyjnych dzieci wobec rodziców, to istotne jest, że w czasie trwania władzy rodzicielskiej bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu przez cały czas trwania władzy rodzicielskiej – tj. do czasu osiągnięcia przez dziecko 18-go roku życia.  Dzięki temu możliwe jest uzyskanie zaległych alimentów za okres do osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości i jest to możliwe do ukończenia przez dziecko 21-go roku życia (3-letni termin przedawnienia liczony od osiągnięcia 18-go roku życia). Zasada ta ma zastosowanie w stosunku do rodziców posiadających władzę rodzicielską (pełną lub ograniczoną). W stosunku do rodziców całkowicie pozbawionych władzy rodzicielskiej zasada ta nie obowiązuje. Można wobec niego dochodzić alimentów tylko w okresie 3 lat od momentu ich wymagalności.

Z kolei przerwanie biegu przedawnienia następuje przez:

• przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw (np. wniesienie pozwu) lub egzekwowania roszczeń (np. skierowanie wniosku o wszczęcie egzekucji) albo przed sądem polubownym, podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
• wszczęcie mediacji;
• uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której przysługuje.

Pamiętajmy zatem, by nie zwlekać z dochodzeniem roszczeń alimentacyjnych. Po pierwsze dlatego, by nie narazić się na ich przedawnienie. Po wtóre, z upływem czasu coraz trudniej wykazać istnienie i wysokość potrzeb, na zaspokojenie których żądamy alimentów, co jest niezbędne w procesie sądowym.