Dowody w procesie o rozwód. Czy sąd dopuści dowody z nagrań? Kto może zbierać dowody? Rola prywatnego detektywa w postępowaniu rozwodowym.
W postępowaniu cywilnym, w tym w postępowaniu rozwodowym, nie ma zamkniętego katalogu dowodów, które sąd może przeprowadzić. Poza standardowymi dowodami, jak: zeznania świadków, przesłuchanie stron, dowód z różnych dokumentów, dopuszcza się m.in. dowody: z nagrań audio oraz video, z wydruków e-maili, wiadomości sms, fotografii, bilingów itd. Oczywiście wiarygodność każdego dowodu może zostać skutecznie podważona przez drugą stronę postępowania (np. poprzez przedstawienie dowodu przeciwnego). Jednakże należy pamiętać, że to sąd ocenia moc przeprowadzonych w procesie dowodów według własnego uznania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (tzw. swobodna ocena dowodów). Zatem gdzie tkwi problem?
Większość z ww. – niestandardowych dowodów, pozyskuje się bez wiedzy oraz zgody współmałżonka. Mowa tu przede wszystkim o utrwaleniu rozmowy za pomocą nośnika dźwięku lub obrazu i dźwięku, czy udostępnieniu treści wiadomości sms czy e-maili. Polskie sądownictwo nie jest konsekwentne w ocenie czy ww. dowody są legalne czy też nie oraz czy pozyskanie takiego dowodu może narazić na odpowiedzialność cywilną czy nie. Warto jednak pamiętać, że pozyskanie dowodu w sposób bezprawny (nielegalny) może grozić odpowiedzialnością cywilnoprawną (przykład: dowód z rozmów prywatnych). Otóż, pozyskanie takie dowodu stoi w sprzeczności z przepisami zawartymi w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, w Konstytucji, a także może naruszać dobra osobiste osoby nagrywanej oraz zasady współżycia społecznego. Nadto, kodeks karny przewiduje przestępstwo nielegalnego uzyskania informacji, a zatem można narazić się na postępowanie karne. Zgodnie z przepisami kodeksu karnego, kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do sieci telekomunikacyjnej lub przełamując albo omijając elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Karane jest również działanie polegające na tym, iż w celu uzyskania informacji, do której nie jest się uprawnionym, zakłada się lub posługuje urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem.
W praktyce, sądy z reguły dopuszczają ww. dowody uznając, że jeśli dowody zawierają informacje świadczące o winie w rozkładzie pożycia bądź o działaniu na szkodę dziecka, to dowód taki powinien być przeprowadzony. Podsumowując, przed złożeniem wniosku dowodowego należy przeanalizować ewentualne konsekwencje takiego działania oraz zbadać wagę takiego dowodu.
Warto również dodać, że w sytuacji gdy mamy przeczucie, że współmałżonek/ka dopuścił/a się tzw. zdrady małżeńskiej, jednakże nie mamy na to żadnego dowodu (m.in. w postaci zeznań świadków, korespondencji, smsów, bilingów), możliwe jest skorzystanie z pomocy osób trzecich, np. z pomocy prywatnego detektywa. Na gruncie przepisów prawnych, usługa detektywistyczna polega na zbieraniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach, realizowanych na podstawie umowy zawartej ze zleceniodawcą w formach i zakresach niezastrzeżonych dla organów i instytucji państwowych. Co warte podkreślenia, prywatny detektyw z mocy ustawy, w zakresie prowadzonej sprawy, ma prawo do przetwarzania danych osobowych, zebranych w toku wykonywanych przez niego czynności bez zgody osób, których te dane dotyczą. Po wykonaniu czynności detektywistycznych zleceniodawca otrzymuje sprawozdanie zawierające m.in. określenie zakresu i przebiegu przeprowadzonych czynności, opis stanu faktycznego oraz datę zakończenia czynności w sprawie. Częścią integralną takiego sprawozdania są materiały, dokumentujące opis stanu faktycznego, w postaci zdjęć, nagrań audio/video. Takie sprawozdanie w świetle obowiązującego prawa może stanowić tzw. obiektywny dowód, tj. taki, któremu nie można zarzucić stronniczości czy interesu prawnego. Często stosowaną praktyką jest powoływanie prywatnego detektywa na świadka, w celu potwierdzenia przed sądem informacji zawartych w sprawozdaniu z wykonanych przez niego czynności detektywistycznych. W przeciwieństwie do uczestników postępowania rozwodowego tj. stron, świadków z kręgów rodziny, czy znajomych, których zeznania mogą być obarczone subiektywnym spojrzeniem na pewne okoliczności, zeznania prywatnego detektywa są obiektywną relacją, udokumentowaną w postaci przekazanego wcześniej zleceniodawcy sprawozdania.