Mediacja jest procedurą rozwiązywania konfliktu. Rola mediatora polega na pomocy stronom w sposób neutralny, bezstronny i poufny w rozwiązaniu kwestii spornych, wypracowaniu wzajemnie satysfakcjonującego porozumienia, a nie na ustalaniu kto ma rację w danym sporze. Należy pamiętać, że nikt nie może Nas zmusić do mediacji, bowiem jest ona dobrowolna.

W mediacji każda ze stron ma możliwość wyrażenia swoich obaw, potrzeb i oczekiwań oraz wspólnej pracy nad znalezieniem rozwiązań, które satysfakcjonują strony – wiąże się jednak z umiejętnością wypracowania kompromisu. Uczestnicy mediacji mogą swobodnie poruszać się po wszelkich aspektach sporu, poszukując rozwiązań w odpowiednim dla siebie tempie i czasie.

Jak zatem technicznie wygląda mediacja? Mediację prowadzi się w dwojaki sposób, bądź na podstawie umowy o mediację (pozasądowa) czyli bez wnoszenia sprawy do sądu, bądź na podstawie postanowienia sądu kierującego strony do mediacji (sądowa). W przypadku mediacji pozasądowej, strony wybierają mediatora, zgłaszają się do niego razem, bądź też jedna ze stron z prośbą o kontakt w jej imieniu z drugą stroną. Następnie mediator wraz ze stronami ustala termin spotkania, oraz proponuje neutralne dla wszystkich miejsce przeprowadzenia mediacji.

Z kolei w mediacji sądowej, po uprzednim wydaniu postanowienia, sąd wyznacza mediatora z listy stałych mediatorów sądowych, jeśli strony same nie dokonały wyboru osoby mediatora. Pamiętajmy, że sąd może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania. Natomiast mediacja sądowa nie dojdzie do skutku, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia kierującego strony do mediacji nie wyraziła zgody na mediację. Po przekazaniu sprawy do konkretnego mediatora, mediator niezwłocznie ustala termin i miejsce posiedzenia mediacyjnego. Sąd z góry ustala czas trwania mediacji na okres do trzech miesięcy, jednakże na zgodny wniosek stron lub z innych ważnych powodów termin ten może zostać przedłużony.

Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, w którym to zamieszcza się dane stron oraz mediatora, a ponadto wynik mediacji. Jeżeli strony zawarły ugodę przed mediatorem, zamieszcza się ją w protokole bądź załącza do niego. Wówczas strony podpisują ugodę, jednocześnie wyrażając zgodę na wystąpienie przez mediatora do sądu z wnioskiem o jej zatwierdzenie. Sąd niezwłocznie przeprowadzi postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, badając przy tym czy nie jest sprzeczna z obowiązującym prawem lub zasadami współżycia społecznego albo czy nie zmierza do obejścia prawa, oraz czy jest zrozumiała i nie zawiera sprzeczności. Należy pamiętać, że ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem.

Istotnymi plusami postępowania mediacyjnego w sprawach rodzinnych jest przede wszystkim to, że unikniemy długotrwałego, często bolesnego w skutkach procesu sądowego, zaoszczędzamy czas i znaczne koszty postępowania, oraz być może załagodzimy konflikt który powstał pomiędzy stronami.

W jakich sprawach możemy skorzystać z mediacji?

Mediacja doskonale przyjęła się w sprawach rodzinnych, pozwala na rozwiązywanie wielu rodzajów spraw i konfliktów. Dla przybliżenia zakresu jej zastosowań warto przytoczyć kilka przykładów. W zakresie spraw rozwodowych strony mogą wspólnie określić sposób rozstania, podjąć decyzję czy ma dojść do orzekania winy czy nie; rodzice mają możliwość wspólnie określić formę i sposób w jaki sprawowana będzie władza rodzicielska, wskazać miejsce zamieszkania dziecka czy wypracować plan wychowawczy. Zawierana ugoda mediacyjna pozwala na określenie terminów i sposobu kontaktów dziecka z rodzicem, który nie będzie sprawował bezpośredniej opieki nad nim – w sposób dla stron i dzieci dogodny, jak najlepszy i uwzględniający ich potrzeby, pozwala także na określenie wysokości alimentów oraz precyzyjne określenie zobowiązań finansowych czy rzeczowych. Z pomocy mediatora możemy skorzystać również w sprawach związanych z opieką nad dziećmi, także po rozwodzie – w przypadku spraw związanych ze zmianą wyroku sądowego w zakresie sprawowania władzy rodzicielskiej. Z mediacji możemy skorzystać rozwiązując inne problemy oraz konflikty rodzinne, z którymi rodzina sama nie potrafi sobie poradzić (jeśli nie jest konieczne wsparcie terapeutyczne i rodzina nie jest dotknięta przemocą). Takie postępowanie pozwala nam np. na osiągniecie porozumienia w sprawach majątkowych czy spadkowych, mediacje możemy zastosować także rozwiązując konflikty w obrębie rodziny np. w relacjach rodzic – dziecko. Strony, uczestnicząc w mediacjach i konstruując ugodę mediacyjną, mogą uzgodnić formę opieki nad członkami rodziny (osoby niepełnosprawne, starsze czy przewlekle chore), jeśli taka opieka jest źródłem sporów i niedomówień. Mediacja rodzinna ma swoje zastosowanie również w konfliktach dotyczących rodzin zastępczych.

Warto podkreślić, że mediacja to postępowanie, w którym strony są ekspertami. Porozumienie – jeśli jest wypracowane – powstaje jako odpowiedź na potrzeby uczestników, a mediator ma pozwolić na przyglądanie się „staremu problemowi” z nowej perspektywy. Często udział w mediacjach umożliwia stronom zrozumieć złożoność konfliktu, zrozumieć siebie nawzajem oraz zobaczyć i uwzględnić potrzeby dzieci w obliczu kryzysu rodziny.

Artykuł można znaleźć na stronie Tydzień Ziemii Śremskiej. Zobacz >>