Jednym z obligatoryjnych (obowiązkowych) elementów pozwu/wniosku jest podanie imienia i nazwiska oraz adresu zamieszkania strony pozwanej lub siedziby, celem prawidłowego doręczenia pism sądowych. Dodatkowo, gdy pozywamy osobę fizyczną, należy podać numer PESEL oraz co się coraz częściej zdarza, numer telefonu w celu sprawniejszego komunikowania się pomiędzy sądem, a stronami postępowania. Z kolei, gdy pozywamy przedsiębiorcę lub osobę prawną, należy podać odpowiednio numer NIP, REGON lub KRS.
Jeśli w pozwie nie wskażemy adresu strony pozwanej lub pod adresem przez nas podanym, pozwany nie zamieszkuje, wówczas sąd zobowiąże nas do uzupełnienia tego braku, a jeśli zobowiązania nie wykonany, sąd może zwrócić pozew/wniosek lub zawiesić postępowanie, z uwagi na to, że nie można sprawie nadać dalszego biegu.
Co równie istotne, podanie prawidłowego adresu zamieszkania jest o tyle konieczne, że nawet gdyby pozwany nie odbierał korespondencji kierowanej pod właściwy adres, to sąd i tak stwierdzi, że nastąpiło skuteczne doręczenie. Jednakże w przeciwnym wypadku, gdy pozwany udowodni, że pod wskazanym adresem od dawna nie przebywa, wówczas może to doprowadzić do stwierdzenia nieważności postępowania, bowiem z przyczyn od niego niezależnych, pozbawiono go możliwości czynnego udziału w postępowaniu i możności obrony swych praw.
Co rozumiemy przez pojęcie adresu zamieszkania? Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Zatem muszą łącznie wystąpić dwie okoliczności: przebywanie w sensie fizycznym w określonym miejscu oraz wola stałego pobytu w tym miejscu. Adres zamieszkania musi być precyzyjnie podany, czyli należy podać ulicę, numer domu lub lokalu, a także miejscowość i kod pocztowy. Ustawodawca przewidział również możliwość doręczania pism sądowych nie tylko w miejscu zamieszkania osoby fizycznej, ale również w miejscu pracy lub tam gdzie się stronę pozwaną zastanie. Jednakże wskazanie adresu miejsca pracy umożliwiające skuteczne doręczenie pisma, nie zwalnia od podania miejsca zamieszkania i adresu osoby fizycznej.
W jaki sposób ustalić adres strony pozwanej? Po pierwsze, dane adresowe możemy spróbować uzyskać we właściwym wydziale (z reguły Wydziale Ewidencji Ludności lub Wydziale Spraw Obywatelskich) w Urzędzie Miasta, w którym podejrzewamy, że strona pozwana przebywa. W tym celu konieczne będzie wypełnienie krótkiego formularza i uiszczenie opłaty w wysokości 31 zł. Jeśli powyższy sposób się nie sprawdzi, możemy spróbować drugiej możliwości, tj. złożenie wniosku o udostępnienie danych z rejestru PESEL. Wniosek taki należy pobrać ze strony internetowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, opłacić w kwocie 31 zł i przesłać na adres Centrum Personalizacji Dokumentów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. We wniosku tym należy podać imię i nazwisko osoby, której wniosek dotyczy, nr PESEL, ostatnie znane nam miejsce zamieszkania, imiona rodziców itd. Nadto, koniecznym elementem jest wykazanie interesu prawnego, tj. wskazanie do jakich celów potrzebny jest nam adres zamieszkania wskazanej osoby, bowiem w przeciwnym wypadku organ wyda decyzję odmowną.
Wniosek o ustanowienie kuratora, czym jest i kiedy go złożyć? Jeśli wykorzystaliśmy powyższe możliwości i nie udało nam się uzyskać aktualnego adresu zamieszkania strony pozwanej, wówczas możemy złożyć w sądzie wniosek o ustanowienie kuratora, który to będzie działał za pozwanego w sprawie i odbierał korespondencję. We wniosku takim należy uprawdopodobnić, że miejsce zamieszkania pozwanego jest nieznane, pomimo prób które podjęliśmy (do wniosku można załączyć decyzję, którą otrzymaliśmy z ministerstwa lub urzędu).
Pamiętać należy, że zbyt pochopne ustanowienie kuratora dla osoby fizycznej może być w przyszłości przyczyną do stwierdzenia nieważności postępowania, zatem trzeba uczynić wszystko, aby spróbować ustalić aktualny adres zamieszkania pozwanego.
Podsumowując, to na osobie inicjującej postępowanie spoczywa obowiązek wykazania aktualnego miejsca zamieszkania przeciwnika procesowego. Jednakże gdy w trakcie postępowania strona pozwana zmieni adres zamieszkania, wówczas to ona jest obowiązana do poinformowania o tej zmianie sąd i strony postępowania.
